Lukrecję większość z nas kojarzy zapewne z czarnymi cukierkami o specyficznym słodkim smaku. Ale czy zdajemy sobie sprawę jak wiele prozdrowotnych właściwości ma ta roślina? Badania naukowe potwierdzają jej pozytywny wpływ w leczeniu chorób układu oddechowego. Również dotyczy to obecnie panującego wirusa SARS-COV.

Lukrecja gładka (Glycyrrhiza glabra) naturalnie rośnie nad Morzem Śródziemnym i w Azji. Natomiast w Europie jest uprawiana. Jest to mały krzew. Jej najbardziej wartościową częścią, a tym samym surowcem zielarskim jest korzeń. To właśnie on nadaje czarnym cukierkom słodkiego lekko palącego smaku i anyżowego zapachu. W swoim składzie chemicznym zawiera saponiny (glicyryznę) , flawonoidy, kumaryny, substancje goryczowe, żywice, olejek eteryczny, kwasy triterpeneowe, fitosterole. Obecne doniesienia mówią o około 400 składnikach obecnych w lukrecji.  Jej właściwości doceniano już w starożytności, kiedy stosowano ją głównie przeciw kaszlowi i przeziębieniu. Działa bowiem wykrztuśnie zwiększając wydzielanie gruczołów oskrzelowych oraz rozkurczowo i przeciwalergicznie na drogi oddechowe.

PRZECIWKO WIRUSOM

Glicyryzyna obecna w korzeniu lukrecji swoją budową przypomina komórkę cholesterolu. Dzięki temu ma zdolność zmniejszania płynności błon komórkowych (zbudowanych w dużej mierze właśnie z cholesterolu) poprzez podmienianie komórek cholesterolowych i tym samym zmniejszanie przepuszczalności i przenikliwości wirusów. Ten mechanizm umożliwa glicyryzynie hamowanie przyłączania się cząstek wirusów do receptorów ACE2 i zapobiega ich wnikaniu. Dodatkowo ma działanie przeciwzapalne, dzięki któremu hamuje pobudzanie produkcji interleukin oraz prostaglandyn, które odpowiadają za stan zapalny. 

Badania in vitro potwierdziły działanie przeciwwirusowe lukrecji wobec: wirusa HIV-1, koronawirusa związanego z SARS, syncytialnego wirusa oddechowego (RSV), arbowirusów, wirusa Vaccinia i wirusa pęcherzykowego zapalenia jamy ustnej (VSV), a także wirusa zapalenia wątroby typu C (HCV).

PRZECIWKO BAKTERIOM

Badania farmakologiczne potwierdziły także właściwości przecwibakteryjne lukrecji. Działa ona korzystnie w przypadku patogenów wykazujących wielooporność lekową, takich jak: Escherichia coli, Acinetobacter baumannii, Staphylococcus ureus i Pseudomonas aeruginosa. Wykazano też silne właściwości antyadhezyjne wobec Helicobacter pylori i Porphyromonas gingivalis, natomiast wyciąg etanolowy z korzenia lukrecji działa przeciwbakteryjnie na szczepy wywołujące próchnicę i infekcje stomatologiczne takie jak: Streptococcus mutans, Actinomyces viscosus, Str. anguis, Enterococcus faecalis, S. aureus i E. Coli. Wyciągi alkoholowe silniej hamują również wzrost szczepów Str. mutans i Lactobacillus acidophilus.

PRZECIW GRZYBOM

Wykazano również aktywność przeciwgrzybiczą ekstraktów z lukrecji wobec Candida albicans. Ponadto obecna w lukrecji glabrydyna ma zdolność hamowania rozwoju grzybów strzępkowych i modyfikowania oporności lekoopornych szczepów bielnika białego, natomiast kwas 18β-glicyretynowy może redukować wzrost szczepów C. albicans w przypadku nawracający kandydoz sromu i pochwy.

POLECANA KOBIETOM

Lukrecja zawiera flawonoidy, które dzięki powinowactwu do receptorów estrogenowych ER mogą przyczyniać się do obniżenia ryzyka zachorowania na nowotwory piersi i śluzówki macicy, a także mieć korzystny wpływ na zmiany związane z osteoporozą oraz na obniżenie ryzyka wystąpienia choroby zatorowo-zakrzepowej naczyń krwionośnych u kobiet w okresie postmenopauzalnym.

Głównym izoflawonem obecnym w lukrecji jest glabrydyna, która ma działanie estrogenne, ochronne na układ sercowo-naczyniowy, przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, neuroochronne i przeciwgruźlicze. Wykazano także jej pozytywny wpływ na skórę poprzez hamowanie procesów melanogenezy, a więc może być stosowana przy zmianach barwnikowych skóry. Oprócz tego wyciągi z lukrecji stosowane są w leczeniu egzem, łuszczycy i stanów zapalnych skóry.

DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE

Lukrecja stosowana przewlekle może niestety prowadzić do nadciśnienia tętniczego oraz arytmii serca. Zwiększa także stężenie i nasilenie działania glikokortykosteroidów o działaniu przeciwzapalnym, immunosupresyjnym i przeciwalergicznym. Powoduje nasilenie wydalania potasu z organizmu w interakcji z lekami moczopędnymi (w szczególności Furosemid) oraz przeczyszczającymi. Zwiększa wchłanianie nitrofurantoiny (antybiotyki na zapalenie dróg moczowych) oraz nasila działania niepożądane i toksyczność digitoksyny (lek z grupy glikozydów nasercowych).

Nie należy jej stosować u osób z zaćmą lub po operacji zaćmy.

Przy długotrwałym stosowaniu może obniżać poziom testosteronu u mężczyzn i powodować u nich spadek libido. 

Jej skutkami ubocznymi są także: bóle mięśni, apatia, zwiększenie suchości włosów i ich podatność na łamliwość (ponieważ hamuje wydzielanie sebum). 

BIBLIOGRAFIA

https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(03)13615-X/fulltext

Antoniak K. i wsp.: Lukrecja – czy tylko słodka? Związki chemiczne, aktywność biologiczna, Post Fitoter 2020; 21(3): 154-160

Klasik-Ciszewska S. i wsp.: Lukrecja gładka (Glycyrrhiza glabra L.) i jej zapobiegawczy wpływ na rozwój osteoporozy, Post Fitoter 2016; 17(2): 106-110