Wątroba to największy gruczoł w naszym organizmie, pełniący wiele funkcji. Odpowiada przede wszystkim za detoksykację organizmu, neutralizuje toksyny, które dostają się wraz z pożywieniem czy napojami, oraz filtruje krew. Produkuje żółć, która jest niezbędna do trawienia tłuszczy. Ponadto wątroba przemienia węglowodany, białka i tłuszcze, wytwarza i magazynuje glikogen - będący rezerwą glukozy, wytwarza heparynę, czyli substancję przeciwkrzepliwą, magazynuje witaminy A, D, K, B12 i C, które uwalnia w razie potrzeby, wytwarza ciepło, uczestniczy w tworzeniu i niszczeniu krwinek czerwonych (erytrocytów). Wątroba jest ważnym narządem naszego organizmu, można powiedzieć, że warunkującym nasze zdrowie, ponieważ dzięki jej zdolnościom detoksykacyjnym nie chorujemy po kontakcie z pierwszą lepszą substancją toksyczną. Dlatego tez warto o nią dbać i wspierać, gdyż ciągłe narażenie na uszkodzenia poprzez nieprawidłową dietę, metale ciężkie, leki, alkohol czy używki, traci on swoją najważniejszą zdolność - do samoregeneracji. 

Aby skutecznie zadbać o zdrowie naszej wątroby, należy skupić się przede wszystkim na swoich nawykach żywieniowych. Najlepiej odżywiać się zgodnie z zasadami i piramidą prawidłowego żywienia opracowanymi przez Instytut Żywności i Żywienia. Dla wątroby najbardziej szkodliwe jest nadużywanie alkoholu. Jest on najczęstszą przyczyną chorób wątroby takich jak: zapalenie, stłuszczenie czy marskość. Podobnie jest z używkami - jak papierosy, czy substancje narkotyczne oraz leki. Duże dawki paracetamolu mogą powodować polekowe toksyczne uszkodzenie wątroby. Narząd ten jest osłabiony także u osób z nadwagą i otyłością, ze względu na częste współwystępowanie u nich otyłości brzusznej i niealkoholowego stłuszczenia wątroby. Poza tym w celu wsparcia wątroby należy wybierać żywność świeżą, niezanieczyszczoną bakteriami, wirusami i pleśnią oraz ich toksynami, a także metalami ciężkimi (najwięcej znajduję się ich w drapieżnych rybach, np. tuńczyku). Dieta dla zdrowej wątroby powinna zawierać dużo roślinnych produktów - warzyw, owoców, pełnoziarnistych zbóż, nasion roślin strączkowych, które są świetnym źródłem roślinnego białko, roślinnych olejów zimnotłoczonych, orzechów, ewentualnie chude mięsa i chudy nabiał. Należy unikać żywności wysoko przetworzonej - bogatej w cukier, tłuszcze nasycone oraz konserwanty, potraw smażonych, tłustych i ciężkostrawnych. W celu wsparcia wątroby i całego organizmu warto również zadbać o codzienną aktywność fizyczną. Oprócz zdrowej prawidłowo zbilansowanej diety, o zdrowie wątroby można zadbać także poprzez stosowanie ziół, a mianowicie karczocha i ostropestu.

KARCZOCH

Karczoch hiszpański – Cynara cardunculus oraz zwyczajny – Cynara scolymus mają szczególnie znaczenie jeśli chodzi o wsparcie wątroby. Pąki karczocha bardzo często można spotkać w sklepach spożywczych w postaci świeżej lub marynowanej - w słoikach lub puszkach. Każda postać będzie miała właściwości prozdrowotne i warto włączać je do swojej diety. Swoje właściwości hepatoprotekcyjne karczoch zawdzięcza obecności związków przeciwutleniających (flawonoidów, kwasów fenolowych), co potwierdzają badania. Ekstrakty i wyciągi z karczocha wykazują działanie żółciotwórcze i żółciopędne, ułatwiają odprowadzenie żółci do jelit, skutecznie wspierają układ trawienny poprzez stymulowanie wydzielania soków trawiennych, regulację wypróżnień, działanie rozkurczowe na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego. Zapobiegają także chorobom wątroby jak np. stłuszczenie oraz wspomagają procesy detoksykacji i oczyszczania organizmu z toksyn. Antyoksydanty obecne w karczochu chronią komórki wątroby przed stresem oksydacyjnym. Ponadto karczoch wpływa korzystnie także na układ sercowo-naczyniowych obniżając poziom lipidów we krwi (triglicerydów, cholesterolu) oraz glukozy.

OSTROPEST 

Szczególnie ważną dla wątroby substancją obecną w ostropeście plamistym (Silybum marianum) jest sylimaryna. Stanowi ona kompleks flawonolignanów, który skutecznie chroni wątrobę przed uszkodzeniem oraz wspiera proces jej regeneracji w momencie, gdy już jest uszkodzona przez czynniki toksyczne. Przyczyniają się do tego także jej właściwości przeciwzapalne, przeciwutleniające, przeciwwirusowe, hamowanie wnikania toksyn oraz procesów włóknienia komórek. Sylimaryna ma zdolność stabilizacji błon komórkowych hepatocytów oraz poprzez działanie antyoksydacyjne chroni je przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Jej stosowanie stanowi skuteczną ochronę przed następującymi substancjami: chloroformem, eterem, czterochlorkiem węgla, mikotoksynami (w tym również toksynami z muchomora sromotnikowego), acenolem (paracetamolu, acetaminofenu), piramidonem, antypiryną, etanolem. Zapobiega marskości wątroby poprzez redukcje kumulacji kolagenu. Ostropest przyczynia się także do obniżenia poziomu cholesterolu we krwi, dzięki czemu zapobiega miażdżycy. Zapobiega również wytracaniu się złogów i kamieni żółciowych. Wykazuje również działanie onkostatyczne. Ponadto ostropest wykazuje korzystne działanie na skórę, ponieważ wpływa na skład ilościowy i jakościowy łoju przez co spowalnia proces rogowacenia gruczołów łojowych i naskórka, a także hamuje stan zapalny w skórze. Dzięki temu może mieć swoje zastosowanie w leczeniu chorób skórnych - trądziku, łuszczycy. Zmniejsza również reakcje autoagresji immunologicznej. Ostropest można spotkać w postaci suplementów diety na bazie ekstraktów i wyciągów z rośliny oraz jako ziarna całe lub mielona, a także liście.

ZASTOSOWANIE

Zarówno karczoch jak i ostropest stosowane są w leczeniu zaburzeń trawiennych, chorobach dróg żółciowych, kamicy żółciowej, niewydolności wątroby, wirusowego zapalenia wątroby, stłuszczenia i marskości. Sprawdzą się także przy zaburzeniach trawiennych, jak dyspepsje, zaparcia, wzdęcia, a także przy dolegliwościach wynikających głównie z nieprawidłowego sposobu odżywiania - hipercholestreolemia, hiperlipidemia, hiperglikemia. Będą idealne w celu wsparcia procesów regeneracyjnych wątroby po jej uprzednim uszkodzeniu, np. poprzez alkohol czy inne trucizny. Obie rośliny stosuje się również w lekach dermatologicznych.

Karczoch i ostropest działają synergistycznie, a więc silniej w połączeniu ze sobą, dlatego też bardzo często występują razem w preparatach polecanych dla zdrowej wątroby. Aby uzyskać pożądane efekty, należy przyjmować je regularnie, przez okres nawet do kilku miesięcy. 

BIBLIOGRAFIA:

D. Teterycz, M. Michalak-Majewska: KARCZOCH ZWYCZAJNY (CYNARA SCOLYMUS) – INNOWACYJNY SUROWIEC O BOGATYCH WŁAŚCIWOŚCIACH LECZNICZYCH, Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych nr 593, 2018, 87–100

R. NURZYŃSKA-WIERDAK, J. DYDUCH, A. SAWICKA, H. ŁABUDA, H. BUCZKOWSKA: Ostropest plamisty (Silybum marianum [L .]Gaertn.) –fitochemia i efekty terapeutyczne, ANNALES  HORTICULTURAE VOL. XXVIII(4)2018

https://rozanski.li/48/sylimaryna-sylimarol-i-ostropest/

https://rozanski.li/396/karczoch-artichoke-cynara-scolymus-l-nowe-spojrzenie-na-skladniki-i-aktywnosc/