Świadomość jakości produktów spożywczych wzrasta, przez co wciąż poszukujemy zdrowszej żywności, która będzie wspierać nasz organizm, zamiast mu szkodzić. Jednym z takich produktów jest gorzka czekolada. Okazuje się, że tabliczka tej brązowej pyszności na bazie prawdziwego kakao, bez zbędnych dodatków chemicznych wykazuje wiele dobroczynnych właściwości. 

Oczywiście czekolada czekoladzie nierówna i nie każda będzie dla nas korzystna, dlatego warto wiedzieć, jaką wybierać.

Wyróżnia się kilka rodzajów czekolad ze względu na zawartość składników odżywczych: 

• czekolada gorzka, która zawiera co najmniej 70% miazgi kakaowej
• czekolada deserowa, która zawiera 30-70% miazgi kakaowej,
• czekolada mleczna, która zawiera maksymalnie 50% miazgi kakaowej (przy zawartości cukru ok. 50%),
• czekolada biała, która nie zawiera w składzie miazgi kakaowej, składa się natomiast z tłuszczu kakaowego (do 33%), cukru, mleka lub śmietany.

Najbardziej wartościowa ze względu na dużą zawartość kakao, a tym samym małą ilość cukru jest czekolada gorzka. Dlatego to ona właśnie jest przedmiotem opisanych poniżej badań.

CO TAKIEGO JEST W TEJ CZEKOLADZIE?

Czekolada produkowana jest z miazgi kakaowej oraz tłuszczu kakaowego. Jest źródłem witamin i składników mineralnych: magnezu, manganu, żelaza, fosforu, cynku, selenu, potasu. Jednak jej najbardziej interesujące składniki to flawonoidy.

Więcej o nich przeczytacie  tutaj

Głównym flawonoidem obecnym w kakao jest flawan-3-ol, dlatego im więcej w czekoladzie jest miazgi kakaowej, tym więcej zawiera ona tych związków. Flawan-3-ol odgrywa szczególną rolę w leczeniu i profilaktyce zespołu metabolicznego.

Oprócz flawonoidów czekolada zawiera tryptofan, czyli związek będący prekursorem serotoniny. Ta z kolei odpowiada za proces krzepnięcia krwi, procesy pamięci, sen, dobry nastrój oraz regulację ośrodka głodu. Czekolada o zwartości kakao powyżej 70% zawiera 13,3 µg/g tryptofanu.

Innym cenną substancją obecną w czekoladzie jest fenyloetyloamina (0,4 do 6,6 µg/g). Ma podobną budowę do amfetaminy. Pełni ona rolę neurotransmitera oraz aktywuje działanie dopaminy, noradrenaliny, serotoniny i acetylocholiny. Organizm wydziela ją w większych ilościach podczas wysiłku fizycznego, dlatego sugeruje się, że odpowiada za tzw. euforię biegacza. Badania wykazały zmniejszoną jej ilość u osób z depresją, a więc może skutecznie przeciwdziałać stanom lękowym i objawom depresyjnym.

Kakao zawiera również kofeinę i teobrominę. Pierwsza, jak każdy wie, odpowiada za pobudzenie, natomiast teobromina działa przeciwkaszlowo i moczopędnie oraz wpływa na powstawanie tlenku azotu w tętnicach.

CZEKOLADA A NADCIŚNIENIE TĘTNICZE

Przeprowadzone dotąd badania wykazały, że czekolada gorzka pozytywnie wpływa na parametry ciśnienia u osób chorych nadciśnienie tętnicze. U 44 osób z podwyższonym ciśnienie spożywającej 6,3 g czekolady dziennie przez 18 tygodni odnotowano spadek ciśnienia skurczowego i rozkurczowego, a także korzystny wpływ na profil lipidowy krwi i poziom glukozy. Kolejne badanie sprawdzało korzyści płynące ze spożywania 6 i 25 gramów czekolady dziennie. Pozytywne efekty uzyskano niezależnie od ilości spożytej czekolady. Te i inne badania potwierdzające hipotensyjne działanie czekolady wskazują, iż może być ona uznana jako jeden z kluczowych i niezbędnych składników w diecie osób chorujących na nadciśnienie tętnicze. 

CZEKOLADA A CUKRZYCA

Badanie, które potwierdziło działanie hipotensyjne u osób z podwyższonym ciśnienie krwi, wykazało również, że spożywanie gorzkiej czekolady może skutecznie zmniejszyć wskaźnik insulinooporności HOMA-IR i zwiększyć wrażliwość na insulinę. Przyczynia się ona także do obniżania poziomu glukozy we krwi. Również wiele innych badań uzasadnia spożywanie czekolady gorzkiej w prewencji cukrzycy typu 2 i insulinooporności oraz w łagodzeniu postępu choroby. Z tym że efekty terapeutyczne można zaobserwować jedynie przy długotrwałym stosowaniu czekolady.

CZEKOLADA A CHOROBY UKŁADU SERCOWO-NACZYNIOWEGO

Przeciwmiażdżycowe działanie flawonoidów zostało już udowodnione, tak więc bogata w nie czekolada również będzie dobroczynnie działać na serce i układ krążenia. Obecna w diecie gorzka czekolada przyczynia się do obniżenia ciśnienia tętniczego oraz całkowitego cholesterolu i frakcji LDL, a także podwyższenia frakcji HDL. Wykazano, iż w celu osiągnięcia tych efektów wystarczy spożywać 2 kostki gorzkiej czekolady dziennie (25 g) i ma to znaczenie zarówno w zapobieganiu jak i leczeniu miażdżycy.

Dodatkowo zawarty w czekoladzie flawon-3-ol wykazuje działanie antyagregacyjne, a więc zapobiega agregacji płytek krwi, która przyczynia się do tworzenia blaszek miażdżycowych.

CZEKOLADA A WOLNE RODNIKI

Flawonoidy zawarte w czekoladzie, wykazują szczególne działanie antyoksydacyjne, broniąc przed szkodliwymi wolnymi rodnikami. Badania potwierdziły, iż mogą one działać nawet silniej niż flawonoidy z warzyw czy owoców. Dzięki temu skutecznie zapobiegają chorobom metabolicznym, w szczególności cukrzycy typu 2 poprzez ochronne działanie na trzustkę. 

CZEKOLADA A NASTRÓJ

Pierwsze badania dotyczące wpływu na funkcje poznawcze i samopoczucie wskazują, że długotrwałe spożycie czekolady gorzkiej może pozytywnie oddziaływać na samoocenę i poprawę nastroju. W związku z tym przypuszczą się, iż czekolada może być kluczowym składnikiem w leczeniu depresji oraz przyczyniać się do poprawy stanu klinicznego osób chorujących na Alzheimera. Polifenole obecne w czekoladzie wykazują działanie neuroprotekcyjne, ponieważ podobnie jak resweratrol mogą odgrywać rolę w usuwaniu neurotoksycznych amyloidów Aβ.

PODSUMOWANIE

Wiele badań pokazuje, że czekolada może skutecznie wspierać funkcjonowanie organizmu, a zawarte w niej flawonoidy przyczyniać się do zapobiegania chorób, głównie metabolicznych, a nawet wpływać na poprawę nastroju i lepsze samopoczucie. Dlatego też nie warto z niej całkowicie rezygnować, nawet w dietach osób odchudzających się. Należy jedynie pamiętać, aby wybierać czekoladę o zawartości kakao większej niż 70 % oraz spożywać ją w umiarkowanych ilościach, ze względu na dużą kaloryczność - tj. maksymalnie dwie kostki dziennie (25g) 

BIBLIOGRAFIA

Olechnowicz J., Suliburska J.: Możliwości zastosowania gorzkiej czekolady i zawartych w niej flawonoidów w profilaktyce i terapii zespołu metabolicznego, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2015, tom 6, nr 2, 49– 55

Głodo P., Matejko B.: Ciemna czekolada jako bogactwo flawonoidów – sprzymierzeńców w prewencji i leczeniu wielu schorzeń, Probl Hig Epidemiol 2019, 100(2): 82-88